اکوسیستم از تنوع بخشهای غیرزنده و بخشهای زنده تشکیل میشود که به روشی مرتبط عمل میکنند. ساختار و ترکیب آن به وسیلهٔ عوامل محیطی متنوع مرتبط با هم مشخص میگردد. تنوع این عوامل سبب وارد شدن تغییرات پویا به اکوسیستم میشود. برخی از بخشهای مهمتر عبارتند از: خاک، اتمسفر، تشعشعات خورشیدی، آب و موجودات زنده.
این ایده که ارگانیسم با تمام عناصر دیگر در محیط در تعامل است، به مفهوم اکوسیستم نزدیک تر است. یوجین اودم، پایهگذار بومشناسی، عنوان کرد: «هر واحدی که شامل تمام ارگانیسمها در یک مکان معلوم و در حال تعامل با محیط فیزیکی باشد، تا در یک نظام، جریانی از انرژی ما را به ساختارهای شفاف تغذیهای، تنوع زیستی و چرخههای مادی (برای مثال:مبادله ماده بین بخشهای زنده و غیر زنده) هدایت کند، اکوسیستم است.» در یک اکوسیستم، با توجه به زنجیره غذایی گونهها به یکدیگر متصل و وابستهاند و ماده و انرژی بین آنها همانند محیط، مبادله میشود. مفهوم اکوسیستم بشری ریشه در ساختارشکنی دوپارگی انسان و طبیعت و فرض یکپارچگی تمام گونهها با یکدیگر، همانند ترکیبات غیرزندهٔ غیرزیستی آنها دارد.
واحد کوچکتر میکرواکوسیستم نام دارد. برای مثال یک میکروسیستم میتواند یک سنگ و تمام حیات زیر آن باشد. یک ماکرواکوسیستم نیز میتواند شامل زیرگروه منطقهای، به همراه حوضه آبریز آن باشد
طبیعت وحش بهطور کلی به منطقههایی گفته میشود که انسان آنها را بهطور قابل ملاحظهای تغییر ندادهاست. شالوده حیات وحش جزییات بیشتری دارد که طبیعت وحش را بدین گونه توصیف میکند: «دستنخوردهترین و مختلنشدهترین مناطق طبیعی وحشی باقیمانده در سیارهٔ ما، آن مناطق باقیمانده واقعاً وحشی که تحت کنترل بشر نیستند و جادهها، خطوط لولهکشی یا سایر ساختارهای صنعتی بدانها راه نیافتهاند.» مناطق طبیعت وحش در کشتارگاهها، ایالات، روستاها، شکارگاههای حفاظتشده، مزارع، جنگلهای ملی، پارکهای ملی و حتی منطقه شهری، در کنار رودخانهها، آبگذرها و سایر مناطق توسعهنیافته، یافت میشوند. مناطق حیات وحش و پارکهای حفاظت شده نقش مهمی در بقای گونههای معین، مطالعات زیستمحیطی، حفاظت و تفریح دارند. برخی نویسندگان طبیعت معتقدند مناطق طبیعت وحش برای روحیه و خلاقیت انسان حیاتی اند[۱۹] و برخی از بوم شناسان مناطق حیات وحش را به عنوان بخش کامل و خودکفای اکوسیستم طبیعی سیاره (زیستکره) میدانند. آنها همچنین از صفات ژنتیکی تاریخی نگهداری میکنند و برای گیاگان و زیاگان، زیستگاهی فراهم میکنند که به سختی میتوان بار دیگر در باغوحشها، درختستانها و آزمایشگاهها ساخت
رودخانه یک روان آب معمولاً شیرین است، که به سوی یک اقیانوس٬دریاچه، دریا یا یک رودخانه دیگر در حال حرکت است. در برخی شرایط، یک رودخانه به سادگی به داخل زمین جریان مییابد یا قبل از رسیدن به یک بدنه آبی دیگر خشک میشود. رودخانههای کوچک نامهای دیگری دارند، از جمله: روانه، نهر، جوی، جویبار. هیچ قانون کلی وجود ندارد که بیان کند باید چگونه از یک رودخانه نام برد. بسیاری از نامهای رودخانهها به علت موقعیت جغرافیایی مخصوص هستند، برای مثال رودخانه برن در اسکاتلند و شمال شرق انگلستان. گاهی وقتها رودخانه به موارد بزرگتر از نهر گفته میشود، اما شرایط همیشه بدین گونه نیست. رودخانه بخشی از چرخه آب است. آب داخل رودخانه اغلب از تجمع بارندگی، رواناب سطحی، آبهای زیرزمینی، چشمهها و آب ذخیره شده در یخچالهای طبیعی تشکیل میشود.
آب یک ماده شیمیایی تشکیل شده از هیدروژن و اکسیژن است و برای تمام انواع شناختهشده زندگی حیاتی است. در استفاده نوعی، منظور از آب شکل یا حالت مایع آن است، اما این ماده دارای حالت جامد، یخ و گازی، بخار آب است. آب ۷۱ درصد سطح زمین را پوشاندهاست. بر روی زمین، بیشتر در اقیانوس یافت میشود و ۱٫۶ درصد آب، زیر زمین و در سفرههای آب و ۰٫۰۰۱ درصد به عونان بخار، ابرها (تشکیل شده از آب مایع و جامد که به معلق در هوا هستند) و بارندگی در هوا قرار دارد. ۹۷ درصد آب سطح زمین را اقیانوسها، ۲٫۴ درصد را یخچالهای طبیعی و کلاهکهای یخی قطبی، و ۰٫۶ درصد را سایر آبهای سطح زمین مانند رودخانهها ٬دریاچههاو آبگیرها در خود جای دادهاند. به علاوه، اندکی از آب زمین در بدن موجودات زنده و محصولات مصنوعی قرار دارد
آب یک ماده شیمیایی تشکیل شده از هیدروژن و اکسیژن است و برای تمام انواع شناختهشده زندگی حیاتی است. در استفاده نوعی، منظور از آب شکل یا حالت مایع آن است، اما این ماده دارای حالت جامد، یخ و گازی، بخار آب است. آب ۷۱ درصد سطح زمین را پوشاندهاست. بر روی زمین، بیشتر در اقیانوس یافت میشود و ۱٫۶ درصد آب، زیر زمین و در سفرههای آب و ۰٫۰۰۱ درصد به عونان بخار، ابرها (تشکیل شده از آب مایع و جامد که به معلق در هوا هستند) و بارندگی در هوا قرار دارد. ۹۷ درصد آب سطح زمین را اقیانوسها، ۲٫۴ درصد را یخچالهای طبیعی و کلاهکهای یخی قطبی، و ۰٫۶ درصد را سایر آبهای سطح زمین مانند رودخانهها ٬دریاچههاو آبگیرها در خود جای دادهاند. به علاوه، اندکی از آب زمین در بدن موجودات زنده و محصولات مصنوعی قرار دارد
اقیانوس بدنه اصلی آب دریا و جز اصلی آبکره است. حدوداً ۷۱ درصد سطح زمین به وسیله اقیانوسها پوشیده شدهاست، یک بدنه دایمی آبی که به چند اقیانوس اصلی و کوچکتر تقسیم میشود. بیش از نیمی از این منطقه عمیقتر از ۳۰۰۰ متر (۹۸۰۰ پا) است. شوری میانگین اقیانوسی در حدود ۳۵ پیپیتی (بخش در هزار) است و تقریباً شوری تمام آبهای دریایی در بازهٔ ۳۰ تا ۳۸ پیپیتی قرار دارد. اگرچه بهطور کلی، این آبها به اقیانوسها تقسیم میشوند، ولی آنها یک بدنه نمکی جهانی و پیوسته ایجاد میکنند که اغلب با نام اقیانوس جهانی شناخته میشود. این مفهوم اقیانوس جهانی به عنوان بدنه دایمی آبی، با مبادله آزاد بین بخشهایش ٬اهمیتی اساسی برای اقیانوسنگاری دارد.
تقسیمبندی اصلی اقیانوسی به وسیله قارهها و مجمعالجزایر مختلف و سایر معیارها صورت میگیرد، این تقسیمبندی بدین گونه است: اقیانوس آرام، اقیانوس اطلس، اقیانوس هند، اقیانوس منجمد جنوبی و اقیانوس منجمد شمالی است. مناطق کوچکتر اقیانوس، نامهای دریا و خلیج و سایر نامها را دارند. همچنین دریاچههای آب شور وجود دارند که بدنههای کوچکتر آب شور زمین هستند و آب آنها با اقیانوسها مبادله نمیشود. دو مثال قابل توجه از دریاچههای آب شور عبارتند از دریاچه آرال و دریاچه نمک یوتا.
اتمسفر زمین عاملی کلیدی در حفظ اکوسیستم جهانی به حساب میآید. لایه نازکی از گازها که زمین را پوشانده، به وسیله جاذبه زمین پایدار گشتهاست. هوای خشک شامل ۷۸ درصد نیتروژن، ۲۱ درصد اکسیژن، ۱ درصد آرگون و سایر گازهای خنثی، کربن دیاکسید و غیره است. اما هوا نیز شامل مقدار متنوعی بخار آب است. فشار اتمسفر با افزایش ارتفاع کاهش مییابد و حدود ۸ کیلومتر بالاتر از سطح زمین، ارتفاع در مقیاس فشار دارد: ارتفاعی که فشار اتمسفر با عاملی از عدد نپر (ثابت ریاضی برابر ۲٫۷۱) کاهش یافتهاست. لایه ازون اتمسفر زمین، نقش مهمی در کاهش میزان اشعه فرابنفشی (یو وی) که به سطح زمین میرسد، بازی میکند. از آن جا که پرتوی فرابنفش به آسانی به دیانای آسیب میرساند، این لایه در حقیقت از حیات سطح زمین محافظت میکند. همچنین اتمسفر در طول شب گرمای خورشید را حفظ میکند تا اختلاف دمای شبانهروزی کاهش یابد.
آبوهوای زمینی منحصراً در تروپوسفر اتفاق میافتد، و به عنوان یک سیستم همرفتی برای توزیع مجدد گرما عمل میکند. جریانهای اقیانوسی یکی دیگر از عوامل مهم در تعیین آبوهوا ٬به ویژه گردش دماشوری زیرآبی هستند که انرژی گرمایی را از اقیانوسهای استوایی به مناطق قطبی میرسانند. این جریانها به اعتدال اختلاف دما بین زمستان و تابستان در مناطق معتدل کمک میکنند. همچنین، اگر توزیع مجدد انرژی گرمایی به وسیله جریانهای اقیانوسی و اتمسفر، وجود نداشت، استوا بسیار گرمتر و سرزمینهای قطبی بسیار سردتر میشدند.
هوا میتواند هم تأثیرهای مخرب و هم تأثیرهای مفید داشته باشد. ابرقدرتهای هوا، مانند پیچند، توفند و چرخند میتوانند هرچیزی را که در مسیرشان قرار دارد نابود کنند. زندگی گیاهی سطح زمین به صورت تکاملی به تنوع فصلی هوا وابسته است، و یک تغییر ناگهانی که چند سال دوام داشته باشد، میتواند تأثیر غمانگیزی بر گیاهان و حیواناتی که از آنها تغذیه میکنند، بگذارد.
آبوهوای جهانی اندازهگیری روند بلندمدت تغییر در هواست. عوامل متعددی شناخته شدهاند که بر تغییرات آبوهوایی تأثیر میگذارند و از جمله آنها میتوان به جریانهای اقیانوسی، سپیدایی سطح، گازهای گلخانهای، تغییرات در درخشش منظومهای و تغییرات چرخش زمین اشاره کرد. براساس اسناد تاریخی، زمین تغییرات آبوهوایی شدیدی را مانند عصرهای یخبندان در گذشته تحمل کردهاست.
آبوهوای یک منطقه به عوامل مختلفی از جمله عرض جغرافیایی وابسته است. خطی از عرض جغرافیایی با خواص آبوهوایی مشابه، یک منطقه آبوهوایی تشکیل میدهد. تعداد زیادی از این مناطق وجود دارند که از اقلیم گرمسیری در استوا تا اقلیم قطبی در دو قطب شمال و جنوب متغیراند. هوا نیز تحت تأثیر فصول قرار دارد، که حاصل انحراف محوری زمین نسبت به صفحه مداری آن است. بنابرین، در هر زمانی از زمستان یا تابستان، یک بخش از زمین بهطور مستقیمتر، در معرض تابش نور خورشید قرار دارد. این رویداد با گردش زمین تکرار میشود. در هر زمانی، بدون در نظر گرفتن فصل، نیمکره شمالی ونیمکره جنوبی فصلهای مخالفی را تجربه میکنند.
هوا یک سیستم آشوبی است که با تغییرات کوچک در محیط زیست به سادگی تغییر میکند، لذا هواشناسی دقیق اکنون فقط به چند روز محدود است. بهطور کلی، دو چیز اکنون در جهان در حال وقوع است: (۱) میانگین دما در حال افزایش است، و (۲) آبوهوای منطقهای در حال تحمل تغییرات قابل توجهی است.
زمینشناسی یک منطقه با گذر زمان و زمانی که واحدهای سنگی ساییده و خرد میشوند و فرایندهای تغییر فرم دهنده، شکل و موقعیت آنها را دگرگون میسازند، تکامل مییابد.
واحدهای سنگی در ابتدا با رسوبگذاری بر روی سطح ایجاد میشوند. رسوبگذاری زمانی اتفاق میافتد که رسوبها بر روی سطح زمین جاری شوند و بر اثر فشار به سنگ رسوبی تبدیل شوند یا زمانی که مواد آتشفشانی مانند خاکستر آتشفشانی یا گدازه جریان پیدا کنند، و سطح را بپوشانند. تودههای نفوذی آذرین مانند ژرفسنگ، لاکولیث، دایک و آذرینلایه سنگها را از بالا به پایین فشار میدهند.
پس از رسوبگذاری اولیه، واحدهای سنگی میتوانند تغییر شکل دهند یا دگرگون شوند. حرکتهای افقی دور شونده، نزدیک شونده و کنار هم در گسلها اتفاق میافتد. این سیستمهای ساختاری بهطور گستردهای به مرزهای همگرا، مرزهای واگرا و مرزهای دگرگون بین صفحات بشقابی بستگی دارند.
زمین تنها سیارهٔ دارای حیاتی است که تاکنون میشناسیم، و ویژگیهای طبیعی آن، موضوع بسیاری از عرصههای تحقیقات است. در منظومهٔ شمسی سومین سیارهٔ نزدیک به خورشید، بزرگترین سیارهٔ زمین سان و در کل پنجمین سیارهٔ بزرگ این منظومهاست. برجستهترین ویژگیهای آبوهوایی زمین، دو منطقهٔ قطبی آنند، دو منطقهٔ معتدل نسبتاً باریک، و یک منطقهٔ گرمسیری استوایی تا نیمهگرمسیری.
میزان بارندگی با توجه به موقعیت، بهطور چشمگیری متنوع است و این تفاوت میتواند از چند متر باران تا تنها کمتر از یک میلیمتر بارندگی در سال باشد. ۷۱ درصد سطح زمین با اقیانوسهای آب شور پوشیده شدهاست. سطح باقیمانده، شامل قارهها و جزایر است و بیشترین مناطق مسکونی، در نیمکره شمالی قرار دارد.
زمین به وسیلهٔ فرایندهای زمینشناسی و زیستی، تکامل یافتهاست که رد پایشان بر روی شرایط فعلی به جای ماندهاست. پوستهی زمین به چند صفحهٔ بشقابی در حال حرکت تقسیم میشود. داخل آن، با لایهٔ نازکی از گوشته پلاستیکی و یک هستهٔ آهنی که میدان مغناطیسی زمین را تولید میکند، فعال میماند.
شرایط جوی با وجود اشکال مختلف زندگی، از شرایط اصلی فاصله گرفتهاست، و یک تعادل زیستمحیطی به وجود آورده که شرایط سطح زمین را تثبیت میکند. با وجود تغییرات اقلیمی گسترده در آبوهوا، با توجه به عرض جغرافیایی و سایر عوامل جغرافیایی، میانگین آبوهوای جهانی در بازهٔ زمانی بین دو عصر یخبندان، تقریباً پایدار است و تنها یک یا دو درجه اختلاف دما، بهطور تاریخی، تأثیر شگرفی بر تعادل زیستمحیطی و جغرافیای فعلی زمین داشتهاست.
طبیعت، به معنای گستردهٔ کلمه، معادل جهان یا عالم طبیعی، فیزیکی و مادی است. طبیعت در حالت کلی، به پدیدهٔ جهان فیزیکی و همچنین زندگی اشاره دارد؛ و همچنین قلمرو آن از ذرات زیراتمی تا خود گیتی گستردهاست.
اگرچه واژهٔ طبیعت امروزه در معناهای مختلفی به کار میرود،[۱] اغلب به مفهوم زمینشناسی و حیات وحش اشاره دارد. طبیعت به حوزهٔ کلی انواع متنوع گیاهان و حیوانات زنده و گاهی اوقات نیز به فرایندهای مرتبط با اشیای بیجان بازمیگردد. دگرگونیهای طبیعی، مانند تغییر در آبوهوا و زمینشناسی و همچنین ماده و انرژی که تمام این چیزها و پدیدهها را تشکیل دادهاست. این اغلب به معنای محیط زیست یا طبیعت وحش، حیوانات وحشی، صخرهها، جنگلها، سواحل، و بهطور کلی چیزهایی که بهطور قابل ملاحظهای با مداخلات انسانی تغییر چندانی نکردهاند، یا با وجود این مداخلات به کار خود ادامه دادهاند است. این موضوع نسبتاً قدیمی اشیای طبیعی که هنوز امروزه یافت میشود، به تفاوتی بین اشیای طبیعی و مصنوعی با موجودات مصنوعی که ادراک از آن به مفهوم چیزهایی که توسط خودآگاهی یا ذهن انسان وارد وجود شدهاند، اشاره دارد. براساس این زمینهٔ ویژه، واژهٔ «طبیعی» باید از «غیرطبیعی»، «فرا طبیعی» یا «دستساخته» متمایز گردد.[۲] آنچه که انسان، در پدیدآوردن آن، دخالت نداشته باشد را طبیعت گویند. طبیعت، محصول دیالکتیک ذهنی انسان و جهان ابژهها است. انسان، پیش از زندگی در شهرها، در طبیعت میزیستهاست. دگرگونی از ویژگیهای طبیعت است. ایرانیها به طبیعت بکر علاقه زیادی دارند، در همین راستا یک روز را به نام روز طبیعت (سیزده بهدر) نامگذاری کردهاند و در آن روز به طبیعت گردی میپردازند.
پژوهش و بررسی مفهوم «طبیعت» بخش بسیار بزرگی از دانش بشر را تشکیل میدهد؛ هرچند که بشر خود پارهای از طبیعت است، «فعالیتهای بشری» اغلب به عنوان یک گروه جداگانه از دیگر پدیدههای طبیعی مورد بررسی و گفتگو قرار میگیرند.
مدت زمان: 2 دقیقه 52 ثانیه